هنرکدۀ شکیب مصدق، جهان کوچک با ایده‌های بزرگ

 مختار وفایی

شکیب مصدق که نامی آشنا و صدای بلندی در عرصه‌ی موسیقی اعتراضی در افغانستان است، اکنون در گوشه‌یی از شهر هامبورگ در آلمان، با همکاری شماری از هنرمندان از کشورهای مختلف، هنرکده‌یی ساخته است که از طریق آن، به کارهای هنری‌اش، فراتر از مرزها و زبان‌ها ادامه می‌دهد.

شکیب مصدق را در یک روز سرد زمستانی، در «هنرکده‌ی شکیب مصدق» در شهر هامبورگ، در حالی که مصروف ساختن یک آهنگ با دو تن از هنرجویان بود ملاقات کردم. فعالیت‌های هنرکده‌ی شکیب مصدق، هرچند به دلیل قیودات وضع شده در پی گسترش بیماری کرونا، با محدودیت‌های مواجه است، اما اتاق‌های پر از شعار این هنرکده هیچگاه خالی و مسکوت نمی‌مانند.

شکیب مصدق، در سال 2010، از افغانستان به آلمان مهاجرت کرد و تا سال 2018، مکان مشخصی برای فعالیت‌های هنری‌اش در آلمان نداشت. مصدق می گوید که بسیاری از هنرمندان در کشورهایی مانند افغانستان و ایران به دلیل تهدیدات امنیتی، سانسور و قیودات حکومتی، میان ماند و رفتن گیر می‌کنند، چون برای بسیاری‌ها، هم ماندن در کشور شان و هم پناهنده شدن در کشورهای غربی، به معنی مرگ است. اگر کشور شان را ترک نکنند، ممکن است طعمه‌ی ترور، سانسور و یا زندان شوند، اگر کشورشان را ترک کنند، ممکن است در انزوا با مرگ هنر شان مواجه شوند.

مصدق در زندگی پناهجویی اش در آلمان، روزهای سخت و دشواری را سپری کرده است. روزهایی که نه ابزار و مکانی برای ادامه‌ی کار هنری‌اش داشته و نه کشور میزبان به این مساله توجه داشته است. به گفتۀ مصدق، سیستمِ پذیرایی از مهاجران در کشور میزبان برای همه پناهجویان یکسان است و این سیستم توقع دارد که یک پناهجو هرچه زودتر زبان بیاموزد و در یک مغازه، پیتزافروشی و یا شرکت، دست به کار شود. «این سیستم، کمتر به علایق، خواست‌ها و توانایی‌های هنری یک مهاجر ارج می‌نهد.»

با تمام این چالش‌ها، شکیب مصدق، بی وقفه موسیقی و هنر تولید کرده و با رفت و آمد میان کابل و آلمان، کارهای موثری انجام داده است. از برگزاری کنسرت‌های خیابانی در کابل که محتوای اعتراضی داشتند، تا آهنگ‌های برای مهاجران و کارگران که همه به صورت یک‌دست صداهای بلند مصدق برای برابری و عدالت در جامعه است.

مصدق، با تلاش پیگیر توانسته است خودش را از انزوا در جامعۀ جدید نجات دهد. یکی از آلبوم‌های مصدق به نام «آیلان» از فارسی به آلمانی برگردان شده و در رسانه‌ها و جشنواره‌های آلمان بازتاب وسیع داشته است. مصدق در این مورد می‌گوید: « ما دردهای مان را برای هم زبانان مان زیاد گفتیم، اما خواستم این دردها با دیگران تقسیم کنم. زمانی که آهنگ‌ها و ترانه‌هایم به زبان آلمانی منتشر شدند، با استقبال و همراهی گسترده‌یی در جامعه آلمان مواجه شدم و این مرا به ادامۀ زندگی هنری ام در آلمان امیدوار ساخت.»

مصدق، هنرش را در اختیار اعتراض در برابر نابرابری و بی عدالتی گذاشته و به گفتۀ خودش، پیام کارهایش به مرزها تعلقی ندارد.

او در مورد «هنرکدۀ شکیب مصدق» می‌گوید: هنرکده جهان کوچکی است که بر اساس فکر و ایده‌های ما شکل گرفته است. ما می‌خواهیم یک چنین جهانی داشته باشیم؛ جهانی که در آن مرز و تبعیض نیست و همه، داشته‌های شان را با همدیگر تقسیم می‌کنند.»

یادگار یادی، مدیر برنامه‌های هنرکدۀ شکیب مصدق می‌گوید که در این هنرکده، هنرمندانی از کشورهای مختلف از جمله افغانستان، ایران، آلمان، کشورهای عربی و جاهای مختلف دور هم جمع می‌شوند و برای یک جهان بدون مرز و تبعیض مبارزه می‌کنند.

به گفتۀ یادی، بخش دیگری از فعالیت‌های این هنرکده، ارایه‌ی برنامه‌های آموزشی به جوانان مشتاق به هنر و برگزاری گردهم‌آیی‌هایی واکنشی در اعتراض به اتفاقات ناگوار در کشورهای مختلف جهان است.

برپایی گردهم‌آیی‌های اعتراضی برعلیه جنگ در افغانستان، اعدام و شکنجه در ایران و اخراج اجباری پناهجویان از آلمان، از جمله مواردی اند که توسط هنرکدۀ شکیب مصدق در همکاری با برخی از نهادهای اجتماعی در شهرهای مختلف آلمان برگزار شده اند.