جنس تجارت این روزها در هرات متفاوت‌تر از گذشته
است. عقرب سیاه، نوع نادری از کژدم یا دراز دم این روزها به دلیل گرمی بازار،
خریداران و فروشنده‌گان زیادی را در هرات دور خود جمع کرده است.این نوع عقرب از
گونه‌های بند پایان رده‌ی عنکبوتیان است که ۸ پا و نیشی با زهر کشنده
دارد.با جستجوی اندک در صفحات مجازی فیس‌بوک در هرات، به خریداران و فروشنده‌گان
عقرب سیاه برمی‌خوریم. اغلب این فروشنده‌گان و خریداران هویت خود را به سختی فاش
می‌کنند.هنوز کسی به گونه‌ی کامل از این تجارت رمز‌آلود و مخفی اطلاعات درستی به
دست نمی‌دهد، اما روشن است که نرخ بالایی برای هر عقرب سیاه ۱۵ گرامی وجود دارد. عقرب‌ها
بنا بر تیره‌گی رنگ و وزن خود و توافق دو طرف خریدار و فروشنده معامله می‌شوند،
اما کمترین نرخ برای یک عقرب ۱۵ گرامی در بازار مخفی هرات، ۳۵۰۰ دالر امریکایی است. هرچه
عقرب بزرگتر، سنگین‌تر و سیاه‌تر باشد، نرخ آن بالاتر می‌رود. به قول فروشنده‌گان
یک عقرب سیاه ۹۰ گرامی حتا به ۱۲۰ هزار دالر هم به فروش رسیده
است.
برخی‌ها می‌گویند که یک شبکه‌ی بزرگ و ثروتمند عربی پشت خرید عقرب
سیاه وجود دارد.
به استناد گفته‌های افراد رابط بین خریدار و فروشنده، این شبکه برای
خرید عقرب سیاه هزینه‌های سرسام‌آوری متقبل می‌شود. خریداران ادعا می‌کنند که عقرب‌های
خریداری شده از راه‌های غیرقانونی به کشورهای ایران، پاکستان، عربستان سعودی و حتا
کشورهای اروپایی قاچاق می‌شوند تا در آن‌جا یا از سم کشنده‌ی آن‌ها استفاده‌ی
دارویی شود یا برای فروش به بازار سیاه جهانی راه یابند.
مطالعات علمی نشان داده است که سم عقرب سیاه برای درمان بیماری‌های
مربوط به سرطان و تعداد بی‌شماری از بیماری‌های دیگر خاصیت دارویی دارد.
برای تهیه‌ی این گزارش، مجبور شدم در قالب خریدار و گاهی در لباس
فروشنده با خریداران و فروشنده‌گان عقرب سیاه ملاقات کنم.
نخستین ملاقات‌شونده یک جوان تقریباً ۲۰ساله بود
که همراه با چند جوان هم‌سن و سالش به خرید و فروش عقرب سیاه مشغول است. در مرکزی‌ترین
نقطه‌ی شهر به ملاقاتش رفتم. او یک فارم پرورش عقرب داشت و به قول خودش برای هر
عقرب ۱۰ گرامی تا ۱هزار
دالر سرمایه‌گذاری کرده بود. او گفت که از معامله‌ی عقرب سیاه پول خوبی به جیب زده
است و ادامه‌ی این قضیه به نفعش تمام می‌شود.
با فرد دومی که ملاقات کردم، در نخست مرا مورد بازرسی بدنی قرار داد
و گفت که برای امنیت جان خودش دست به این کار می‌زند. او گفت که هر عقرب سیاه را
با قیمت‌های متفاوت و نظر به توافق با فروشنده می‌خرد و سپس آن را به یک خریدار
عرب می‌فروشد. از هویت مرد عرب‌تبار چیزی نگفت اما تأکید کرد که یک ترجمان هراتی‌الاصل
دارد و با مشتریان بومی در ارتباط است.
معامله با فرد عرب‌تبار هم راه و رمز خاص خودش را دارد. هر کسی که
حاضر به فروش عقرب سیاه باشد، عکسش را به رابط یا ترجمان فرد عرب می‌فرستد و در
نهایت با اندکی چانه‌زنی، عرب فرد مورد اعتمادش را برای خرید عقرب می‌فرستد.
عقرب سیاه بیشتر از ولایت‌های فراه، نیمروز و ولسوالی‌های غوریان و
کهسان هرات شکار می‌شود، اما مرغوب‌ترین و با ارزش‌ترین آن از صحراهای خشک و سوزان
ولایت فراه به دست می‌آید.
چلپاسه هم مشتری دارد
بازار خرید عقرب تنها در هرات داغ نیست که در ولایت فراه هم وضع به
همین شکل است. در فراه اما از سال‌ها به این طرف، عرب‌های قطری آزادانه به شکار
انواع پرنده‌گان کمیاب نیز می‌پردازند.
عرب‌ها با داشتن تجهیزات شکاری پیش‌رفته و حتا شاهین، دنبال پرنده‌ی
نادری به نام «طوق‌دار» استند. در دو سال گذشته بیش از ۲۰۰ عرب‌تبار برای شکار این
پرنده‌ی کمیاب به ولایت فراه رفته‌اند.
در کنار این‌ها، فراه و هرات جاذبه‌ی دیگری هم برای شکارچیان عربی
دارند. برخی از کاربران صفحات اجتماعی در بدل نوعی مارمولک یا به گفته‌ی مردم
«چلپاسه»ی سفید هم حاضر اند پول زیادی بپردازند. این تجارت شرط و شروط خاص خودش
را دارد. مارمولک به وقتی ارزش دارد که سفید و دارای خطوط خاصی باشد. وزن آن هم
مانند وزن عقرب سیاه قابل چانه‌زنی است.
روند شکار خزنده‌گان و پرنده‌گان کمیاب در افغانستان سبب نگرانی
فعالان محیط زیستی شده است. به باور کارشناسان محیط زیست، وجود هر نوع جنبنده‌ای
در خاک برای اکوسیستیم حیوانی، نباتی و آبی ضروری است. هرچند فعالان محیط زیست در
هرات به این باور اند که دولت بیشتر درگیر امور نظامی و سیاسی است و کمتر توجهی
برای حفظ محیط زیست و برخورد با شکارچیان غیر قانونی دارد، از نهادهای دولتی
خواهان جلوگیری از شکار، تجارت و قاچاق غیرقانونی انواع حیوانات و خزنده‌ها اند. گزارش
از سید حسن حسینی در روزنامه 8صبح
