افزایش پرسش‌‌برانگیز درگیری‌های مسلحانه در مزار شریف

مختار وفایی

مزار شریف از مناطق نسبتاً امن ولایت بلخ به‌حساب می‌آید، جایی که پیش از این شاهد رویدادهای امنیتی زیادی در آن نبودیم. اما حوادث اخیر در مرکز ولایت بلخ نشان می‌دهد که آرامش نسبی این شهر به‌هم خورده است.
در یک هفته‌ی اخیر تفنگداران دولتی و غیردولتی دست‌کم در شش مورد در داخل شهر باهم ساعت‌ها درگیر شدند. تفنگداران از پیکا، کلاشنیکوف و سلاح کمری علیه هم‌دیگر استفاده کردند و حتا در یک مورد وقوع درگیری میان طرف‌های مسلح منجر به فرار خانواده‌ها از محل درگیری شد. درگیری‌های اخیر به گروه‌های مسلح غیرمسوول نسبت داده شده، اما حقیقتاً چنین نیست زیرا گروه‌ها یا افراد مسلح غیرمسوول در بلخ، قدرت کمتری برای مانور نظامی و گشت‌وگذار در داخل شهر دارند و به‌سادگی قادر به ایجاد ناامنی نیستند.
اسحاق رهگذر والی بلخ، اسدالله شریفی نماینده‌ی بلخ در پارلمان و قاری بایجان رییس شهرک بندری حیرتان از جمله طرف‌های درگیری‌های مسلحانه‌ی یک هفته‌ی اخیر در شهر مزار شریف بوده‌اند. این‌ها مسلح مسوول‌اند یا مسلح غیرمسوول؟

عاملان درگیری‌های اخیر در شهر مزارشریف

دو ماه قبل، زمانی‌که عطامحمد نور قدرت را در بلخ به اسحاق رهگذر واگذار و فرمانده امنیه و آمر جنایی این ولایت را نیز از میان نزدیکان‌اش گزینش کرد، انتظار می‌رفت اوضاع بر وفق مراد مردم پیش برود. اکنون اما کسی از والی بلخ که خودش بخشی از ناآرامی‌های اخیر در مزار شریف را خلق کرده است، تبعیت نمی‌کند. حتا شماری از فرماندهان جمعیت اسلامی نیز او را قبول ندارند چون از گذشته‌ها بر سر تقسیم زمین و پول و امتیاز باهم درگیر بوده‌اند.
درگیری‌های مسلحانه‌یی که طی یک هفته‌ی اخیر در شهر مزارشریف میان گروه‌های مسلح مسوول و غیرمسوول اتفاق افتاده است قرار ذیل‌اند:
یک- درگیری میان افراد مسلح قاری بایجان، رییس شهرک بندری حیرتان و افراد اسحاق رهگذر والی بلخ به‌تاریخ ۹ می در چوک شمع. مسوولان امنیتی در مورد تلفات این درگیری چیزی نمی‌گویند. قاری بایجان عضو حزب جمعیت اسلامی است و قبلاً نمایندهی مردم در شورای ولایتی بود. منابع می‌گویند که درگیری میان این دو عضو حزب جمعیت و مسوول درجه‌یک در بلخ بر سر یک قطعه زمین بوده است.
دو- درگیری مسلحانه میان افراد مسلح اسدالله شریفی نماینده‌ی بلخ در پارلمان و جمعه‌خان ابراهیم‌خیل آمر حوزه‌ی هفتم امنیتی به‌تاریخ ۱۳ می در کارته صلح شهر مزارشریف. چرایی این درگیری هنوز مشخص نیست، اما یک میل پیکای مربوط به افراد شریفی که در جریان درگیری به‌دست منسوبان حوزه‌ی هفتم امنیتی افتاده بود، توسط فرماندهی امنیهی بلخ دوباره به وی تحویل داده شد.
سه- درگیری مسلحانه میان ذوالفقار نظری از فرماندهان حزب وحدت و حاجی غوث‌الدین غزات از فرماندهان حزب جمعیت به‌تاریخ ۹ می در پروژه‌ی انتظار. در این درگیری یک خواهرزاده‌ی حاجی غوث‌الدین به‌نام ولی‌محمد کشته شده اما مقامات امنیتی از دادن جزییات بیشتر در این مورد خودداری می‌کنند.
چهار- درگیری مسلحانه میان افراد مسلح قاضی شریف از فرماندهان حزب وحدت و طوره‌باز استانکزی به‌تاریخ ۱۲ می که افراد حاجی غوث‌الدین و اخترمحمد ابراهیم‌خیل نیز به کمک طرف‌های درگیری شتافتند؛ این درگیری بر سر یک قطعه زمین غصبی در منطقه‌ی بابه‌یادگار اتفاق افتاده بود و از تلفات جزییاتی در دست نیست.
پنج- درگیری مسلحانه میان گروه‌های مسلح غیرمسوول در دشت شور که جزییات آن هنوز افشا نشده است.
اکثریت این درگیری‌ها بر سر زمین‌های غصبی بوده و شب‌هنگام اتفاق افتاده است. مطبوعات پولیس بلخ فقط تأیید می‌کند که این درگیری‌ها اتفاق افتاده، اما نه جزییات می‌دهد نه حداقل از طرف‌های درگیر و آمار تلفات چیزی می‌گوید.
در این میان با اوج‌گرفتن وحشت در شهر مزار شریف که بانی آن مسوولان محلی‌اند، رسانه‌ها از ترس و هراسی که برای‌شان خلق شده است، در این زمینه سکوت کرده‌اند. طلوع‌‌نیوز در یک مورد گزارشی در این باره نشر کرده است. این گزارش چند مسأله را در بلخ برملا می‌کند:
یک: عدم پاسخ‌گویی ادارات محلی به رسانه‌ها علی‌رغم آن‌چه که حکومت مبنی بر اطلاع‌رسانی و حق دسترسی به اطلاعات ادعا می‌کند. مسوولان فقط به تأیید رویدادها اکتفا کرده و اندک‌ترین جزییات به رسانه‌ها نمی‌دهند.
دو: ترس خبرنگاران از افشا کردن عوامل ناآرامی‌ها که متأسفانه با پیکا و راکت بر همه جای شهر مسلط‌اند. برای اثبات این ادعا کافی است به صفحات خبرنگاران و رسانه‌های بلخ مراجعه کنید.
سه: ناتوانی مسوولان جدید بلخ در کنترل اوضاع و حتا شراکت‌شان در ناآرامی‌های اخیر.
چهار: عطامحمد نور با آن‌که هنوز چیزی از اقتدارش در بلخ کم نشده، چرا برای مهار قلدرها اقدام نمی‌کند؟ آیا در پی اثبات چیزی است؟