صلح با طالبان، گرهی که در دستان آمریکاست

مختار وفایی

صلح در افغانستان به گرهی تبدیل شده است که دندان هیچ یک از شرکای جنگ بجز ایالات متحده که میزبان این جنگ است به آن بند نمی‌شود.حکومت افغانستان که حاصل حمایت مالی ایالات متحده و شرکای بین‌المللی وی است، تاکنون هیچ پاسخ مثبتی در زمینه‌ی تلاش‌های بی پایه‌اش در زمینه‌ی صلح از سوی طالبان دریافت نکرده است.

طالبان از همان 10 سال قبل دعوت‌نامه شورای صلح به رهبری صلاح الدین ربانی را برای مذاکره و پیوستن به حکومت دریافت کردند، پاسخ شان تا حالا بصورت قاطع همان است که امروز می‌گویند: "ما با حکومت دست نشانده کابل مذاکره نمی‌کنیم، چون طرف ما ایالات متحده است، کشوری که حکومت افغانستان تابع و فرمان‌بردار وی است."

این گروه، حکومت افغانستان را فاقد مشروعیت می‌دانند و تاکید می‌کنند که اگر قرار باشد برای رسیدن به صلح مذاکره صورت گیرد، طرف مذاکره آنان بجز امریکا هیچ کشور دیگری نمی‌تواند باشد. ادعای طالبان این است که حکومت فعلی افغانستان دست‌نشانده و تحت فرمان ایالات متحده است و مذاکره با یک دست‌نشانده و به تعبیر آنان "مزدور" نتیجه‌ی نخواهد داشت.

طالبان اگر در بقیه ادعاها و موضع‌گیری‌های شان دچار محاسبه اشتباه باشند، در این زمینه دقیق و برحق اند. حکومت قبلی و فعلی افغانستان بر پایه‌ی کمک‌های امریکا و متحدانش استوار است. از معاش اعضای پارلمان و محافظان شان تا نیازهای ابتدایی دفتر رییس جمهور و والی‌های ولایات توسط کشورهای بیرونی تامین می‌شود. اگر منافع ایالات متحده، جنگ نیابتی و کمک‌های جهانی به حکومت افغانستان پایان یابد، حکومت فعلی شش ماه دوام نمی‌آورد.

 اخیراً ترامپ و ناتو ظاهراً فشارهای را بر پاکستان و طالبان وارد کرده اند که سرسخت‌ترین گروه شورشی مخالف حکومت افغانستان حاضر به مذاکره برای رسیدن به صلح شود. این فشارها همزمان است با افزایش تنش‌های سیاسی میان اسلام و واشنگتن. طالبان که ساخته و پرداخته نهادهای نظامی و سیاسی پاکستان است، اکنون از چنگ این کشور در رفته و از یک گروه ایدیولوژیکی به یک گروه کاملاً سیاسی مبدل شده است. اکنون هیچ کشوری بجز  منافع رهبران طالبان این گروه را وادار به مذاکره و صلح نمی‌تواند.

در گذشته پاکستان اشراف کامل بر گروه طالبان داشت، اما اکنون این گروه نه تنها با پاکستان بلکه با 12 کشور مهم منطه و جهان روابط دیپلماتیک دارد، حتی در برخی از کشورهای مهم منطقه دفاتر سیاسی نیز دارند.

اعضای گروه طالبان در کنفرانس‌های اسلامی بسیاری از کشورهای منطقه شرکت می‌کنند و در مورد سرنوشت و آینده جهان اسلام صحبت می‌کنند. هرچند در کابل حکومتی بنام وحدت ملی حاکم است، اما کشورهای منطقه در تعاملات سیاسی و اقتصادی شان با افغانستان، گروه طالبان را نمی توانند نادیده بگیرند. برای تایید این ادعا کافی است مذاکرات ترکمنستان با طالبان را برای تامین امنیت پروژه تاپی ذکر کرد که در پی آن،وب‌سایت امارت اسلامی با نشر اعلامیه‌ای،، حمایت شان را از تاپی اعلام کردند.

در حالی که گروه طالبان با رفتارهای سیاسی شان توانسته است روابط نیم‌بندی را با کشورهای مهم منطقه محکم کند، حکومت حاکم در کابل، به شدت بسوی فساد و تنش لجام‌گسیخته در حرکت است. در حالی گروه مناطق تحت تسلط طالبان بصورت روزافزون در حال گسترش است، حکومت حاکم در کابل محبوبیت و مشروعیت خود را نزد مردم از دست می‌دهد.

در حالی که نیروهای امنیتی افغانستان در دام فساد بی پایان فرماندهان ارتش گیر مانده و هر روز از تشنگی و کمبود اسلحه قربانی می‌شوند، طالبان با مدرن‌ترین تجهیزات روز مجهز شده و پیروز میدان‌های جنگ حساب می‌شوند.

با این حال حکومت افغانستان که نه مشروعیت قانونی دارد و نه مردمی، می‌تواند طرف مذاکره با طالبان باشد؟

استراتیژی که اکنون امریکا و حکومت وحدت ملی به آن برای رسیدن به صلح دل‌خوش کرده اند، فشار وارد کردن بر پاکستان است تا این کشور سران گروه طالبان را متقاعد به مذاکره و صلح کنند، اما غاقل از این‌که طالبان تابع پاکستان نیستند و در همه قضایا براساس دستور مولانا فضل‌الرحمان عمل نمی‌کنند.

دیده شد که از یک ماه بدینسو و پس از اقدام حکومت پاکستان برای بازداشت سران طالبان در جهت متقاعد ساختن آنان برای حاضر شدن به مذاکره با حکومت افغانستان، ده ها تن از چهره های ارشد این گروه از پناه‌گاه‌های شان در پاکستان فرار کرده و در ایران و افغانستان جابجا شدند.

فعلاً "شورای هلمند" که متشکل از سران گروه طالبان است، گزینه بدیلی است برای "شورای کویته". منابع موثق اخیراً تایید کردند که به شمول ملاهبت الله رهبر و صدر ابراهیم مسوول نظامی طالبان، ده‌ها تن از اعضای شورای رهبری این گروه در ولایات زابل، ارزگان و موسی قلعه هلمند جابجا شده اند. طالبان با این اقدام نشان دادند که در زمینه‌ی صلح تابع حکومت پاکستان که زادگاه و پایگاه شان است نیستند و سخت‌سرانه تا رسیدن به خواست‌های شان، به نبرد با حکومت حاکم در کابل و حامیان خارجی‌اش ادامه  می‌دهند.

آخرین پاسخ طالبان به پیام‌های حکومت افغانستان برای مذاکره  نیز تاکید آن گروه بر مذاکره با امریکایی‌ها به شرط مشخص شدن جدول زمان خروج نیروهای خارجی بوده است. طالبان بصورت قاطع گفته اند که بجز با امریکایی‌ها، با هیچ گروه و کشور دیگری بر سر میز مذاکره حاضر نمی‌شوند.

هرچند ختم جنگ با طالبان به معنی رسیدن به صلح و ثبات در افغانستان نیست، چون گروه‌های داعش، القاعده و تروریست‌های خارجی همچنان در مناطق مهم افغانستان فعالیت دارند، اما  برای پایان سریال طالبان دو راه، منطقی و عملی بنظر می‌رسد:  مذاکره ایالات متحده امریکا به نمایندگی از حکومت افغانستان با طالبان، یا اقدام قاطعانه نظامی علیه این گروه، چنانچه در سال 2000 منجر به ساقط شدن رژیم امارت اسلامی شد. بجز از این دو راه، هر اقدام و استراتیژی دیگر برای صلح و ختم جنگ با طالبان، بازی موش و پشک است که به هیچ نتیجه‌ی جز طولانی شدن زمان جنگ نمی‌انجامد.