گفت‌وگو با فرد شماره‌یک طالبان در شمال شرق افغانستان

مختاروفایی_روزنامه‌نگارِ آزاد

نام یکی از مهم‌ترین مقامات نظامی طالبان در شمال و شمال‌شرق طی دوماه اخیر، بارها از سوی رسانه‌های داخلی و خارجی خبر سازشده است.همچنان  تابستان سال 1393 هنگامی که حملات تهاجمی طالبان تا دروازه‌های ورودی شهر کندز رسید، رسانه‌ها پی‌هم گزارش می‌دادند که صفوف طالبان را شخصی اداره می‌کند که قبلاً در زندان پلچرخی بسر می‌برده و توسط حامدکرزی بخاطر کمک به پروسه صلح آزاد شده و دوباره به طالبان پیوسته است. امسال نیز در پی حملات تهاجمی گروه طالبان در مناطق مختلف ولایات شمال، شهر کندز به یکبارگی برای سه روز از کنترل نظامیان افغان خارج شده و تحت مدیریت نیروهای مسلح طالبان قرار گرفت.

ملا عبدالسلام، با نیروهایش در ولسوالی چاردره کندز در حال اعلان بیعت با اخترمنصور، سرطان 1394

سه روز بعد از تصرف شهر کندز بدست طالبان، نیروهای امنیتی افغانستان عملیات تهاجمی علیه طالبان را در مرکز شهر راه اندازی کردند که روز هشتم ماه میزان، امنیت ملی افغانستان با نشر خبرنامه‌یی از کشته شدنِ شخصی بنام ملا عبدالسلام والی نام نهاد طالبان در کندز خبر داده و یادآور شده بود که همراه با وی 15 تن دیگر نیز در پی حمله‌ی هوایی نیروهای خارجی در حومه‌ی شهر کندز کشته شده اند. این خبر در رسانه‌های داخلی و خارجی بصورت گسترده پخش شد و در شبکه‌های اجتماعی نیز بصورت وسیع بازتاب یافت.

چندی بعد، من با تماس‌های مکرری که با منابع در کندز داشتم، دریافتم که ملا عبدالسلام، والی طالبان برای ولایت کندز که خود را مسوول نظامی این گروه در شمال‌شرق نیز می‌داند زنده است و در ولایت کندز بسر می‌برد. سید سرور حسینی، مسوول مطبوعات فرماندهی امنیه کندز دوهفته بعد از نشر خبرنامه‌ی امنیت ملی مبنی بر کشته شدنِ ملاعبدالسلام بمن گفت: طبق گزارش‌های اطلاعاتی که ما داریم، ملا عبدالسلام زنده و در یکی از مراکز طالبان در کندز بسر می‌برد. ملا عبدالسلام که تصرف سه روزه‌ی شهر کندز را در کارنامه‌اش دارد، اکنون از جایگاه بلندی در صفوف طالبان برخوردار بوده و نقش مهمی در سمت و سو دهی به جبهات این گروه در شمال و شمال‌شرق افغانستان دارد. او اکنون در یکی از پایگاه‌های این گروه در ولایت کندز بسر می‌برد و همچنان بر ادامه‌ی فعالیت‌هایش علیه دولت افغانستان تاکید می‌کند. فرصت کوتاهی میسر شد تا با ملاعبدالسلام، که اکنون فرد شماره یکِ طالبان در شمال شرق افغانستان است صحبت کنم.

تاکید بر قلع و قمع عناصر داعش در شمال و شمال‌شرق

اوایل بهار سال جاری، نیروهای امنیتی افغانستان از حضور عناصری وابسته به داعش در شمال افغانستان خبر داده و گفته بودند که این گروه در مناطقی از شمال نفوذ کرده و در حال سربازگیری هستند. درعین حال، گروه تحریک اسلامی ازبیکستان که درشمال افغانستان حضور دارد در 16 حمل، با پخش تصاویری در انترنت حمایت خود را از داعش اعلام کرده و در برخی مناطق از جمله کندز، فاریاب و سرپل به جلب و جذب سرباز پرداخته بود.

اما اکنون ملا عبدالسلام، والی طالبان برای کندز و مسوول نظامی این گروه در شمال‌شرق می‌گوید که هیچ شخص و یا گروهی در شمال و شمال‌شرق افغانستان از داعش نمایندگی نکرده و جایی برای داعش در این منطقه وجود ندارد. آقای سلام می‌گوید که داعش تلاش خود را برای نفوذ در شمال افغانستان داشت، اما نیروهای طالبان از نفوذ آنان جلوگیری کرده و به آنان توصیه کردند که از این کار دست بکشند. ملاعبدالسلام می‌گوید که عناصر وابسته به داعش، امتحان شان را برای حضور در افغانستان در ولایات زابل و هلمند دادند که توسط نیروهای آنان سرکوب شده و از منطقه رانده شدند. آقای سلام داعش را پدیده‌ی خارجی دانسته و می‌گوید که در افغانستان برای این گروه جای نیست.با این حال ملاعبدالسلام در مورد حضور نیروهای تحریک اسلامی ازبیکستان و سایر گروه‌های مسلح خارجی از جمله  تاجیکستانی‌ها، چچینی‌ها، قزاقستانی ها و ازبیکستانی‌هایی که علیه دولت افغانستان می‌جنگند می‌گوید: «هر مجاهدی که از هرجای جهان باشد، به شرط پذیرش دستورها و اهداف امارت اسلامی، حق حضور در صف جهاد را دارد، در غیر آن یگانه گروه جهادی در شمال، نیروهای امارت اسلامی است.» او بصورت مشخص از گروهی نام نمی‌برد، اما حضور خارجی‌ها را در صفوف شان تایید کرده می‌گوید که همه تحت نام امارت اسلامی فعالیت دارند. در عین حال آقای سلام می‌گوید که در شمال افغانستان، ضمن این که داعش حضور ندارد، هیچ گروه و یا شخصی در صفوف طالبان نیز خلاف ملا اخترمنصور رهبرکنونی آنان نیست و گروه وی مصمم است تا عناصر و گروه‌های مخالف رهبری اخترمنصور را سرکوب کند.

«حالت دفاعی دولت به نفع ماست»

در حالی که اوضاع در شمال افغانستان شکننده است و همه روزه نبردهای میان نیروهای امنیتی افغان و گروه طالبان اتفاق می‌افتد، مسوول نظامی گروه طالبان در شمال شرق می‌گوید: «دولت اشرف غنی در جنگ تبلیغاتی و ما در جنگ تاکتیکی پیش استیم». ملا عبدالسلام می‌افزاید که در طول جنگ سال جاری، نیروهای امنیتی افغانستان، همواره درحالت دفاعی بوده و در هیچ موردی دست به حمله علیه نیروهای طالبان نزده است. این مقام ارشد طالبان معتقد است که آنان با استفاده از روش‌های تاکتیکی و چریکی توانسته است به تصرف مناطق وسیعی در شمال دست یافته و مرکز شهر کندز را نیز برای مدتی تصرف کنند. ملاسلام در حالی ادعا می‌کند که در جنگ تاکتیکی پیشتاز است که نیروهای امنیتی افغانستان بارها گفته اند که طالبان توانایی رویارویی با آنان را ندارند و به همین سبب به ماین‌گذاری‌ها و حملات چریکی رو آورده اند.

«در زمستان نیز می‌جنگیم»

نبردهای طالبان و نیروهای امنیتی افغانستان، طی سال‌های اخیر همواره در بهار آغاز شده، در تابستان شدت یافته، در خزان کاهش یافته و  در جریان زمستان اوضاع نسبتاً آرام و بی و سر  صدا بنظر می‌رسید. اما ملاعبدالسلام، ادعا می‌کند که این گروه در جریان تصرف شهر کندز و برخی از ولسوالی‌ها، «امکانات وتسلیحات گسترده»یی بدست آورده و در جریان زمستان نیز به مبارزه علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی می‌پردازند.ملاعبدالسلام از مقدار تسلیحات و امکانات دست داشته‌ی شان حرفی نمی‌زند، اما می‌گوید که طالبان در جریان زمستان تلاش می‌کنند، ضمن حفظ مناطق بدست آورده، از امکانات شان علیه دولت افغانستان استفاده کرده و مناطق بیشتری را تصرف کنند. اوایل ماه سنبه سال جاری، طالبان طی یک همایشی در ولسوالی چاردره ولایت کندز، تسلیحات و وسایطی را که از نیروهای امنیتی افغان بدست آورده بودند به نمایش گذاشته و رژه نظامی رفتند. یک نماینده مردم کندزدر پارلمان در آن زمان گفته بود که طالبان 15 عراده رنجر، 10 عراده تانک زرهی و صدها عراده موترسایکیل به شمول تسلیحات گسترده‌یی که شامل سلاح‌های ثقیله نیز می‌شود را در اختیار دارند. آمار دقیقی از تسلیحات و امکانات دست‌داشته‌ي طالبان وجود ندارد اما سرور حسینی مسوول مطبوعات فرماندهی امنیه کندز می‌گوید که بخشی از وسایط و تسلیحات مهم طالبان در جریان بازپس‌گیری شهر کندز توسط نیروهای امنیتی تخریب و یا پس گرفته شده اند.

استقبال از تصامیم جدید جهان

سقوط مرکز کندز بدست طالبان باعث شد تا مقامات آلمانی در مورد بازگشت و مستقر شدنِ دوباره‌ی نیروهای نظامی شان در کندز  بحث نموده و این مساله را به بررسی بگیرند. همچنان اندکی پس از اتفاق کندز، رهبری ایالات متحده اعلام کرد که قرار است 5500 سرباز این کشور پس از 2016 در افغانستان باقی مانده و نیروهای امنیتی افغان را از طریق هوا در نبرد علیه طالبان یاری رسانند. با این حال ملا عبدالسلام، فرد شماره‌یک طالبان در شمال شرق می‌گوید که : «ما از این تصامیم استقبال می‌کنیم، چون وظیفه‌ی ما جهاد است و با این کار، جهاد ما علیه آنان و همکاران شان شدیدتر خواهد شد.»

این ادعاهای ملا عبدالسلام در حالی مطرح می‌شوند که نیروهای امنیتی افغان، در هفته گذشته با تصرف ولسوالی دشت ارچی ولایت کندز که مهم‌ترین مرکز نظامی گروه طالبان تلقی می‌شد گفته بودند که اراده‌ی محکمی در سطح رهبری نیروهای امنیتی برای پاک‌سازی مناطق تصرف شده توسط طالبان وجود دارد و عملیات‌های زیادی برای پاک‌سازی مناطق مختلف در شمال افغانستان روی دست است.

با این حال، آنچه بنظر می‌رسد این‌است که مردم و نیروهای امنیتی افغانستان، زمستانِ دشواری پیش رو خواهند داشت. قدرتمند شدنِ جبهات طالبان، فقر و بیکاری گسترده، وسعت جفرافیای تسلط طالبان، افزایش گروه‌های مسلح غیرمسوول و از همه مهم‌تر متزلزل بودنِ پایه‌های حکومتی که قرار بود تحولی را در جامعه ایجاد کند مردم را از هر سو به ناامیدی کشانیده و تهدید می‌کنند. اتفاقات اخیر در کندز  را که برخی‌ها حاصل رقابت‌های منطقه‌یی قدرت‌ها و برخی‌ها حاصل رقابت‌های دورنی حکومت وحدت ملی می‌دانند، فرصت خوبی بود برای گسترش قدرت و توانایی نظامی گروه طالبان. طالبان، گروهی که در سال‌های ۲۰۰۴ از موسی‌قلعه هلمند با کمتر از صد نفر فعالیت را علیه دولت افغانستان آغاز کرد، اکنون به عنوان یک قدرت باالقوه در مقابل دولتی که حمایت قدرت‌های جهان را با خود دارد ایستادگی می‌کند. ریشه‌ی اساسی گسترش قدرت طالبان در سراسر افغانستان، بستگی به فرصت‌هایی دارد که شبیه کندز برای آنان مهیا شده است. اگر روزی گزارش مستندی از چگونگی این جنگ و امکانات و تسلیحاتی که در این جنگ بدست طالبان افتاده/قرار داده شده، منتشر شود، مردم به حقیقتی که در عقبِ این بازی‌های تباه کننده جریان دارد پی‌خواهند برد، در غیر آن همه چیز طبق معمول ربط داده می‌شود به دشمنان فرضی این مملکت.