کندز مدت‌ها قبل سقوط کرده بود

سرمقاله روزنامه‌ جامعه‌باز

نویسنده: مختاروفایی

کندز از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ولایات شمال و شمال‌شرق و از تأثیرگذارترین حوزه‌های کشور در بخش‌های اقتصادی، امنیتی و فرهنگی به شمار می‌رود. دیروز‌ مردم این ولایت شاهد هجوم بیش‌ از ۲۰۰۰ جنگجوی تا به دندان مسلح طالبان و گروه القاعده بر مرکز شهر کندز بودند که تا آخرین ساعات روز، دهشت‌افگنان موفق شدند ادارۀ بخش‌هایی از شهر را در دست گرفته و امکانات گستردۀ نظامی را به دست بیاورند. آنچه دیروز در کندز اتفاق افتاد، نمایشی بود که یک سال قبل برای آن برنامه‌ریزی شده بود. از بیشتر از یک سال بدین‌سو طالبان، گروه القاعده و تحریک اسلامی ازبیکستان در بخش‌‌های مهم‌ ولایت کندز لانه‌های امنی ایجاد کرده و مصروف سربازگیری، ایجاد جبهات مستحکم نظامی، برپایی مراکز آموزشی نظامی و تبلیغ و ترویج افکار دهشت‌افگنی در میان مردم بودند. ارگان‌های امنیتی و استخباراتی به خوبی از چگونگی و چرایی این برنامه‌ها اطلاع داشتند و مرتب به وزارت‌های داخله و دفاع ملی و ریاست امنیت ملی از اوضاع گزارش می‌دادند. نهادهای استخباراتی و مردم بارها به صورت مستند گفتند که طالبان‌، جبهۀ تحریک اسلامی ازبیکستان و القاعده در حال تبدیل‌شدن به نیرویی عظیم و خطرناک دهشت‌افگنی در کندز‌ند. نزدیک به دو ماه قبل نیز دهشت‌افگنان با حملات سازماندهی‌شده ولسوالی‌های چهاردره، دشت ارچی و قلعه‌ زال را تصرف کرده و به دروازه‌های شهر کندز نزدیک شدند. در این حمله با وجودی که تلفات زیادی به دو طرف وارد شد، اما از تصرف شهر کندز توسط طالبان جلوگیری صورت گرفت. طالبان به ولسوالی‌های دشت ارچی، چهاردره، قلعه زال و مناطق متصرف‌شدۀ مرکزی از جمله گورتپه برگشتند و آزادانه به تجدید قوا و سربازگیری پرداختند تا باری دیگر برای تصرف شهر کندز آماده شوند. منابع امنیتی بارها اظهار کردند که تروریست‌ها دو مرکز تروریستی مستحکم در کندز ایجاد کرده‌اند. یکی از مراکز مجهز و مستحکم آنان در ولسوالی چهاردره است که ۱۶ عراده تانک زرهی، ۱۲ عراده رنجر و صدها عراده موتورسایکل را در اختیار دارند و مرکز دیگر تروریستی که توسط گروه تحریک اسلامی ازبیکستان رهبری می‌شود، در ولسوالی قلعه زال کندز فعالیت دارد که جنگجویان این مرکز نیز از توان بالای رزمی و نظامی برخوردار‌ند.

طی ماه‌های اخیر که گروه‌های دهشت‌افگن‌ مصروف تجدید قوا، برنامه‌ریزی و آمادگی برای تصرف کامل شهر کندز بودند، این ولایت امن و آرام به نظر می‌رسید. والی، فرمانده امنیه و ارگان‌های استخباراتی با بی‌کفایتی تمام شاهد فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌های دهشت‌افگنان بودند، اما هیچ‌گونه تحرکی برای جلوگیری و خنثا‌ساختنِ هجوم هزارنفری طالبان بالای شهر کندز روی دست نگرفتند.

طالبان نزدیک به یک ماه قبل، در یک رژۀ نظامی در ولسوالی چهاردره که در آن تمامی سران طالبان در شمال‌شرق حضور داشتند، تأکید کردند که ارادۀ محکمی در سطح رهبری این گروه برای تصرف شهر کندز به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین شهرهای شمال و شمال‌شرق وجود دارد. تعریف طالبان از کندز، کلید شمال و شمال‌شرق است و آنان تصور دارند که اکنون با تصرف این شهر و با به‌دست‌آوردن امکانات وسیع تسلیحاتی، توانایی پیش‌روی به سمت ولایات تخار، بغلان و حتا بلخ را دارند.

هرچند طالبان دیروز به صورت رسمی و با پرچمِ سفید امارت اسلامی وارد شهر کندز شدند، اما در واقع آنان زمانی کندز را تصرف کرده بودند که در گماشتنِ مسئولان درجه اول این ولایت بی‌توجهی صورت گرفته و به طالبان فرصت سربازگیری، ایجاد جبهات و خریداری تسلیحات و امکانات وسیع نظامی داده شد. یک سال قبل از برگزاری انتخابات شخصی به نام حاجی غلام‌سخی، از فرماندهان اسبق حزب اسلامی و از همکاران رژیم امارت اسلامی در ولایت بغلان، به حیث والی این ولایت گماشته شد. حاجی غلام‌سخی نه‌تنها فهمی از مدیریت و رهبری یک ولایت نداشت، که به صورت مستند به همکاری با طالبان مسلح در کندز متهم شد. غلام‌سخی به طالبان اسلحه می‌فرستاد و به آنان وعدۀ واگذاری بخش‌های مهم ولایت کندز را داده بود. منابع اطلاعاتی در ولایت کندز تأیید می‌کنند که غلام‌سخی تا زمان برکناری‌اش از پست مقام ولایت، حامی طالبان و بسترساز ناآرامی‌های اخیر در این ولایت بود. پس از برکناری حاجی غلام‌سخی، رییس‌جمهور اشرف غنی، مسئول یکی از کمپ‌های انتخاباتی‌اش، محمدعمر صافی را به مقام ولایت کندز برگزید. آقای صافی نیز متهم به هم‌سویی با گروه‌های دهشت‌افگن است و برخی از منابع، از او نیز به‌عنوان یکی از عاملان اوضاع کنونی نام می‌برند. کندز در حالی به دست طالبان سقوط کرده است که والی آن ولایت برای تفریح در تاجیکستان رفته است و رییس امنیت ملی‌اش در کابل به سر می‌برد.

مسألۀ واضح و آشکار این است: کندز زمانی سقوط کرده بود که دو ماه قبل طالبان با تصرف ولسوالی‌های چهاردره، دشت ارچی و قلعه زال، در آن ولسوالی‌ها‌ مراکز مجهز رزمی و آموزشی ایجاد کرده و برای تصرف شهر کندز آمادگی می‌گرفتند و نیروهای امنیتی و مقامات رهبری ولایت کندز، با اعتماد‌به‌نفس کاذب به همدیگر مدال‌های شجاعت و تقدیرنامه‌های نبرد در برابر طالبان را اهدا می‌کردند. کندز زمانی سقوط کرده بود که دو پایگاه مستحکم نظامی تروریستان با تسلیحات و امکانات وسیع نظامی در ولسوالی‌های چهاردره و دشت ارچی، رژه برگزار می‌کردند و در داخل و بیرون شهر کندز، ترورهای هدفمند را بدون هیچ‌گونه مانعی عملی می‌کردند. اکنون که بی‌کفایتی و بی‌خیالی ارگ، وزارت داخله، وزارت دفاع و رهبری ولایت کندز، این ولایت را به لانۀ امن گروه‌های دهشت‌افگنی مبدل ساخته است، باید منتظر بود که چه وقت لشکر جنگجویان طالبان به ولایات بغلان، تخار و بلخ هجوم می‌آورند!