ازبیکستانی‌‌ها، پرچم‌داران جدیدِ جنگ در شمال

نویسنده: مختار وفایی

شمال افغانستان این‌روزها، در تبِ یاغی‌گری ‌هزاران مرد مسلح غیرمسئول و تحرکات روزافزون گروه‌های تروریستی از جمله تروریستان ازبیکستانی وابسته به گروه داعش ـ‌گروهی که در هم‌پیمانی با طالبان فعالیت می‌کنندـ می‌سوزد.

با اتفاقاتی که از مدتی در شمال جریان دارد، حوزۀ شمال در کل و ولایات فاریاب، سرپل و کندز به‌ طور مشخص، در حال تبدیل‌شدن به کانون جدید جنگ و ناآرامی در افغانستان است. صدها تروریست ازبیکستانی که قبلاً در وزیرستان پاکستان آموزش‌های نظامی، رزمی و اسلامی فرا گرفته‌اند، اکنون با خانواده‌های‌شان در ولایت‌های مهم و استراتژیک شمال از جمله فاریاب، سرپل، جوزجان و بغلان جابه‌جا شده و مصروف زمینه‌سازی برای حضور بیشتر نیروهای وابسته به داعش به ولایات شمال‌اند. این تروریست‌ها، مراکز آموزشی نظامی و رزمی را در نقاط مختلف شمال از جمله دشت لیلی و دشت بایغور ولایت جوزجان، ولسوالی‌های المار و قیصار ولایت فاریاب، ولسوالی کوهستانات ولایت سرپل و برخی از نقاط ناآرام ولایت کندز ایجاد کرده و به نیروهای طالبان و افراد تازه‌جذب‌شده در صفوف‌شان ‌مهارت‌های ماین‌سازی، ماین‌گذاری و استفاده از سلاح‌های ثقیله ‌می‌آموزند‌.

آنچه تاکنون در افغانستان تجربه نشده، حضور جنگجویان و تروریستان زن از کشورهای منطقه در این کشور بوده است. اکنون صدها زنِ جهادی در کنار مردان‌شان در برخی از ولایت‌های شمالی افغانستان مصروف فعالیت‌های دهشت‌افکنی‌اند. این زنان جهادی، در قریه‌ها و خانه‌های تحت نفوذ‌شان به تبلیغ ‌جهاد پرداخته و زنان قریه‌ها را تشویق می‌کنند تا مردان و فرزندان‌شان را به جنگ علیه نیروهای خارجی و دولت افغانستان اعزام کنند.

حاجت، فرزانه و فتانه، سه تن از زنان جهادی ازبیکستانی‌اند که در اوایل ماه جنوری، از کمربند امنیتی شهر میمنه در حالی که مجهز به واسکت‌های انتحاری بودند، توسط نیروهای امنیتی فاریاب بازداشت شدند. این زنان که سنین آنان میان ۲۸ الی ۳۵ گزارش شده است، می‌خواستند با ورود به شهر میمنه، پس از به‌دست‌آوردن اطلاعات دقیق از مراکز نظامی و مهم، حملات انتحاری را در داخل شهر سازماندهی کنند. پس از این‌که‌ این سه تن بازداشت شدند، تروریستان ازبیکستانی، بارها بزرگان قومی و موسفیدان محل را در ولسوالی قیصار مجبور کردند تا پادرمیانی کرده و این زنان را از قید نیروهای امنیتی آزاد سازند. هرچند این تلاش‌ها به آزادی این سه زن نینجامیده، اما تروریستان ازبیکستانی، چند روز بعد، دو تن از بزرگان محل را به جرم جاسوسی و ارتباط با نیروهای دولتی، سر بریده و بدنِ آنان را قطعه‌قطعه کردند. این تروریستان به مردمان ولسوالی‌های المار، قیصار و شماری از مناطق تحت نفوذشان هشدار داده‌اند که سزای ارتباط با نیروهای دولتی، مرگ است.

منابع در ولایات شمال می‌گویند که پول هنگفت و مهارت‌های تروریستان ازبیکستانی در نبردهای گوریلایی، باعث شده است که آنان خط مقدم جنگ را رهبری کرده و از طالبان افغان به‌عنوان سرباز و جنگجو استفاده کنند. منابع امنیتی هم‌چنان تأیید کرده‌اند که تروریستان ازبیکستانی که تاکنون در شمال افغانستان می‌جنگند، بقایای تحریک اسلامی ازبیکستان به رهبری طاهر یولداش‌اند که اکنون نیز همین جریان، مسئولیت انتقال خانواده‌های ازبیکستانی را که اکثراً وابسته به گروه تحریک اسلامی ازبیکستان‌اند، بر عهده دارد. به نقل از این منابع، داعش با علاقه‌ای که به نفوذ در کشورهای آسیای میانه دارد، با تقویت گروه تحریک اسلامی در شمال افغانستان، می‌خواهد نفوذ‌ش را در مرزهای آسیای میانه گسترش داده و عَلَمِ جنگ را از دست طالبان بگیرد.

با وجودی که طالبان در ولایت‌های شمال، تشکیلات نام‌نهاد‌شان را در هر‌ولایتی ‌دارند، اما اکنون منابع از شخصی به نام «امین اکه» که ‌مسئولیت تحریک اسلامی ازبیکستان را در اکثر‌ بخش‌های شمال افغانستان به عهده دارد، به‌عنوان یکی از رهبران تحریک اسلامی و شخصی که برای داعش در شمال زمینه‌سازی می‌کند، نام می‌برند. امین اکه، با ارتباط محکمی که با طالبان محلی در ولایت‌های سرپل، فاریاب و بادغیس دارد، تاکنون موفق شده‌ کتله‌های عظیمی از طالبان را متقاعد به پیوستن به گروه داعش کند. به نقل از منابع، اکنون جبهات طالبان در شماری از ولسوالی‌های کلیدی فاریاب، سرپل، جوزجان و بادغیس، به‌جای پرچم سفید امارت اسلامی، پرچمِ سیاه داعش را بلند کرده‌اند. شماری از فرماندهان محلی که در رویارویی با نیروهای جنگجوی ازبیکستانی ‌حضور داشته‌اند، می‌گویند که در تاکتیک‌های جنگی آنان نیز تغییراتی وارد شده است. براساس گفته‌های این منابع، اکنون اکثر‌ جنگجویان ازبیکستانی، با محموله‌های انتحار مجهز‌ند و در نبردها هیچ‌گاه زنده تسلیم نمی‌شوند.

تغییر شیوة جنگ از حملات چریکی به حملات تهاجمی و لشکری، از دیگر برنامه‌هایی است که به تازگی در جریان جنگ‌های طالبان با نیروهای امنیتی مشاهده شده است. منابع امنیتی نیز گفته‌اند که اکنون نیروهای ازبیکستانی، در حال سربازگیری و به‌دست‌آوردن‌ بیعت‌ تمامی طالبان محلی‌اند و سر از روزهای سال نو خورشیدی، حملات وسیع آنان علیه دولت آغاز خواهد شد. در ‌این میان به یکی از آخرین عملیات‌‌ گسترده‌ای که به حمایت مالی و تسلیحاتی داعش در شمال افغانستان جریان دارد، اشاره می‌کنم.

سرپل از نقاط ناآرام شمال افغانستان است که اکنون مرکز آن در محاصرة شدید تروریست‌ها قرار دارد. از آغاز هفتة گذشته تاکنون، نبرد شدیدی در ۱۵ کیلومتری مرکز شهر، میان نیروهای دولتی و تروریست‌ها جریان دارد. در این جنگ که تاکنون نیز طالبان مسئولیت آن را به عهده می‌گیرند، نیروهای جنگجوی کمکی از ولایات بادغیس، بلخ، جوزجان و فاریاب به ولایت سرپل اعزام شده‌اند. منابع، حضور یک‌هزار جنگجوی طالب را که در منطقة شیرم‌ها در ۲۰ کیلومتری مرکز شهر سرپل تجمع کرده‌اند، تأیید می‌کنند. در عین حال، پیوستن سه تن از فرماندهان نیروهای پولیس محلی با تمامی امکانات‌شان از قبیل ۲ عراده موتر رنجر، ۲ میل راکت، ۴۰ میل کلاشنیکوف و مقداری از مهمات و تسلیحاتی جنگی به طالبان، آنان را قدرتمندتر ساخته و نگرانی‌ها از سقوط شهر سرپل افزایش یافته است. با وجودی که طالبان اکنون در ۲۰ کیلومتری شهر رسیده و با امکانات گسترده برای تصرف مرکز ولایت سرپل کمر بسته‌اند، عبدالجبار حق‌بین، والی این ولایت، از یک ماه بدین‌سو در سفر عربستان سعودی به قصد حج عمره به‌سر برده و حبیب‌نور گل‌بهاری، فرمانده امنیه این ولایت، برای اشترک در یک سیمینار در کابل به‌سر می‌‌برد.

شکست مذاکرات جنرال دوستم با رییس‌جمهور غنی مبنی بر انجام عملیات‌های گسترده برای پاکسازی شمال از وجود تروریستان محلی و منطقوی، گسترش تحرکات تروریستان با تسلیحات و امکانات گسترده، بی‌توجهی مقامات مرکزی و وزارت دفاع به جریانات اخیر، عدم برخورد قاطع نیروهای ارتش و پولیس با دهشت‌افکنان و بی‌کفایتی شماری از مسئولان محلی در ولایت‌های شمال، در نهایت ‌به تسلیم‌کردنِ شماری از مناطق و شهرها به نیروهای دهشت‌افکن طالب و داعش خواهد انجامید که در آن زمان، دولت افغانستان تاوان‌ بزرگی را به دلیل بی‌کفایتی و بی‌توجهی به شمال خواهد پرداخت.